با توجه به کشت گسترده درخت های پسته در شهرهای مختلف ایران نیاز به صنایع تبدیلی برای این میوه بیش از گذشته احساس می شود. امروزه برای افزایش ارزش افزوده این میوه فرایند فرآوری پسته به صورت های مختلف و در سطوح متفاوتی اجرا می گردد. پسته از سه لایه پوستی متفاوت تشکیل شده است و جداسازی هر یک از این پوسته ها می تواند یکی از سطوح فراوری این محصول در نظر گرفته شود.
اجرای فرآیندهای جداسازی پوسته ها، شست و شوی محصول نهایی و در نهایت اعمال فرآیند سورتینگ همگی در ترمینال فراوری پسته صورت می پذیرد. در نهایت پسته بعد از عبور از این مراحل در اشکال مختلف که شامل مغز پسته عمده، پودر، گرانول، پرک و چیپس می باشد به بازارهای هدف عرضه می گردد.
در ادامه این مقاله از وبلاگ سرین قصد داریم تا فراوری پسته را به طور کامل توضیح دهیم.
فراوری پسته چیست؟
پسته یکی از محصولات کشاورزی می باشد که به طور گسترده در صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد این محصول در سایر صنایع غذایی سبب شده تا فراوری پسته نیز به امری الزامی برای تامین نیاز سایر محصولات غذایی تبدیل شود. امروزه از پسته در شکل های مختلف و برای تولید انواع دسرها، شیرینی ها، گز، کالباس، بیسکویت، بستنی و سایر محصولات دیگر استفاده می نمایند. اما آنچه که در این بین اهمیت دارد تولید محصولی با کیفیت برای تامین مواد اولیه صنایع تولیدی می باشد.
پسته از جمله گیاهانی است که مقدار زیادی از حجم خود را در فرایند فراوری پسته از دست می دهد. به طور کلی چیزی در حدود 30 درصد از وزن پسته ها در طی فرایند فراوری به دلیل جداسازی پوسته سخت این گیاه از دست می رود. در مراحل پایانی کار فراوری در حدود 50 درصد از وزن اولیه گیاه باقی می ماند. در کارخانه های فراوری این فرایند در خط کامل فراوری پسته صورت می پذیرد. در خطوط فرآوری پسته محصول کامل گیاه وارد و محصول نهایی پسته تولید می شود و در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد.
چرا اجرای فرایند فراوری پسته اهمیت دارد؟
با توجه به این موضوع که چیزی در حدود 280 هزار هکتار باغات پسته در کشور ما وجود دارد این امر خود نشان دهنده اهمیت گسترش تولید پسته فرآوری شده در کشور می باشد. البته این مطلب به مفهوم مقایسه تولیدات ایران با سایر کشورهای دنیا نیست.
برای مثال کشور آمریکا یکی از مهمترین کشورهای دنیا در زمینه تولید پسته می باشد. این کشور با اصلاح محصول توانسته میزان تولید خود در سطح کشت تا حد قابل توجهی افزایش دهد. کشور آمریکا با اجرای فرآیندهای فراوری محصول که شامل فرآیند سورتینگ پسته می باشد توانسته میزان ارزش افزوده محصولات خود را تا حد قابل توجهی در بازار عرضه محصول افزایش دهد. در نهایت کشور آمریکا توانسته میزان قابل توجهی از بازارهای تولید محصولات فرآوری شده پسته را در سطح جهانی در اختیار بگیرد.
مراحل فراوری پسته در کارخانه
در چرخه تولید پسته محصول اولیه زمانی که وارد مسیر فراوری می شود ممکن است در هر مرحله دچار مقداری آسیب دیدگی گردد. این امر می تواند تا حد قابل توجهی از ارزش نهایی محصول اولیه بکاهد. در نتیجه تولیدکنندگان برای کاهش خسارت در چرخه تولید اقدام به فراوری محصول اولیه می نمایند.
در نهایت در این چرخه محصول توسط تولید کننده جداسازی و درجه بندی می گردد. در ادامه محصولات تولید شده براساس درجه بندی صورت گرفته وارد چرخه فرآوری محصول می شوند.
معرفی روش های فرآوری پسته
روش های فراوری پسته به اشکال متفاوتی دسته بندی می شوند. در ادامه روش سنتی و صنعتی را معرفی می کنیم:
- سنتی
در روش سنتی محصول اولیه وارد چرخه فرآوری پسته شده و توسط نیروی کار انسانی فرآوری بر روی محصول انجام می شود. تنها مرحله ای که در روش سنتی توسط نیروی ماشین اعمال می گردد فرایند پوست گیری پسته ها می باشد. اجرای این فرایند بسیار زمان بر و پر هزینه است. - نیمه مکانیزه
یکی از روش های صنعتی فراوری پسته استفاده از روش نیمه مکانیزه می باشد. در این روش فرایندهای اجرایی در فراوری مانند پوست گیری، شست و شو و آماده سازی اولیه توسط دستگاه ها انجام می شود. در نهایت در ادامه محصول آماده شده در ترمینال های فراوری پسته در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار می گیرند تا خشک شوند. در روش مکانیزه علاوه بر اجرای اولیه فرایندها با کمک دستگاه ها فرایند خشک کردن نهایی پسته نیز با استفاده از دستگاه فرآوری پسته و به صورت کاملا مکانیزه انجام می شود. - مکانیزه هوشمند
یکی دیگر از روش های فراوری پسته روش مکانیزه هوشمند است در این روش علاوه بر اجرای فرایندهای پوست گیری، شست و شو و خشک نمودن با دستگاه فرایند دسته بندی و جداسازی محصول نیز به کمک تجهیزات مکانیزه صورت می پذیرد. شرکت های بزرگ فرآوری مغزیجات با فراوری پسته شرایط مناسبی را برای خرید عمده مغز پسته ایجاد نموده اند.
معرفی دستگاه های فرآوری پسته
برای فراوری پسته در روش های نیمه مکانیزه، مکانیزه و هوشمند از دستگاه های تخصصی اجرای این فرایند استفاده می نمایند. دستگاه های مکانیزه ای که در کارخانه های فراوری پسته مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:
- دستگاه پوست کن پسته
- پوک گیر پسته
- کرک پوست کن پسته
- دستگاه پسته شور
- گوگیر پسته
- دستگاه خشک کن پسته
- دستگاه جداکن پسته
استفاده از ادوات ذکر شده در فرایند فراوری می تواند تا حد قابل توجهی به اجرای دقیق فرآوری پسته سرعت دهد. همچنین میزان تولید کارخانه فراوری پسته نیز با کمک این تجهیزات افزایش خواهد یافت.
استفاده از ضایعات پسته در صنعت
تا این قسمت ما تنها به بررسی نحوه فرآوری میوه کامل پسته پرداختیم. در ادامه این مقاله نیز ما قصد داریم تا به بررسی نحوه فراوری پوست پسته و استفاده از این ماده ضایعاتی در صنایع مختلف بپردازیم. پوست پسته به دو شکل پوسته نرم رویی و بخش سخت تر درونی تقسیم بندی می شوند. هر یک از بخش های ذکر شده در صنایع مختلفی قابل استفاده می باشند. در نتیجه فرآوری پوست پسته نیز می تواند تا حد زیادی از هدر رفت منابع در صنعت تولید پسته جلوگیری کند.
مصرف پوست پسته در صنعت
با فراوری پوست پسته می توان از این محصول در فرایندهای صنعتی متفاوتی استفاده نمود.
- از پوست پسته می توان در صنعت پزشکی به منظور افزایش استحکام لثه ها و کاهش التهاب معده استفاده نمود. از دیگر مصارف پوست پسته در صنعت پزشکی می توان به درمان بیماری هایی مانند اسهال، بواسیر مزمن و حتی سکسکه اشاره نماییم. مصرف پوست پسته می تواند به افزایش سطح بهداشت دهان کمک نموده و منجر به رفع بوی نامطلوب دهان شود.
- از پوست پسته در صنایع غذایی به منظور تولید مربای پوست پسته نیز استفاده می کنند. در نتیجه فراوری پوست پسته در صنعت تولید مواد غذایی باعث شده تا میزان ضایعات محصول نهایی پسته تا حد قابل توجهی کاهش یابد.
- البته از پوست نرم پسته می توان در صنایع دیگری مانند صنعت رنگرزی و تولید خوراک دام نیز استفاده نمود.
- استفاده از پوست پسته به منظور تولید کود گیاهی یکی دیگر از روش های فراوری پوست پسته در بخش صنعت کشاورزی می باشد. کاربرد فراوری پوست سخت پسته در صنعت کشاورزی می تواند از هدر رفت کود در واحد های زراعی جلوگیری نماید. همچنین استفاده این محصول می تواند سبب بهبود تبادل مواد غذایی در محیط رشد ریشه گیاه شود. استفاده از این محصول در صنعت کشاورزی می تواند میزان تاثیرگذاری کودهای شیمیایی را افزایش داده و مقاومت گیاه در برابر بیماری ها و آفات را نیز افزایش دهد.
در نتیجه با شناخت تمامی ویژگی های مثبت گیاه پسته نیاز است تا به بحث فرآوری محصول پسته توجه ویژه ای شود.
شرکت مغزیجات عمده سرین یکی از شرکت های بزرگ فرآوری محصولات پسته در کشور می باشد. این شرکت محصول پسته فرآوری شده را در انواع مدل های مختلف مانند چیپس، پودر، پرک و خلال پسته در اختیار کاربران خود قرار می دهد.
